زندگی نامه امام محمد باقر علیه السلام
ولادت امام محمد باقر علیه السلام
حضرت ابو جعفر، باقر العلوم، در شهر مدینه تولد یافت.و بر اساس نظریه بیشتر مورخان و كتابهاى روایى، تولد آن گرامى در سال ۵۷ هجرى بوده است. (۱) این نقل، با روایاتى كه نشان می‌دهد امام باقر (ع) به هنگام شهادت جد خویش ـ حسین بن على (ع) ـ در سرزمین طف حضور داشته و سه سال از عمرش مىگذشته است هماهنگى دارد. (۲)
در روز و ماه ولادت آن حضرت نیز نقل‌هاى مختلفى یاد شده است:
ـ سوم صفر ۵۷ هجری
ـ پنجم صفر ۵۷ هجرى
ـ جمعه اول رجب ۵۷ هجرى
ـ دوشنبه یا سه شنبه اول رجب ۵۷ هجرى
بیشتر محققان با ترجیح نظریه نخست، یعنى سوم صفر آن را پذیرفتهاند.
تبار والاى امام باقر علیه السلام
امام محمد باقر (ع) از جانب پدر و نیز مادر، به شجره پاكیزه نبوت منتهى مىگردد.
او نخستین مولودى است كه در خاندان علویان از التقاى دو بحر امامت (نسل حسن بن على و حسین بن على علیهما السلام) تولد یافت
پدر: على بن الحسین، زین العابدین (ع) .مادر: ام عبد الله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبى (ع)
مادر گرامى امام باقر (ع) نخستین علویهاى است كه افتخار یافت فرزندى علوى به دنیا آورد براى وى كنیههایى چون ام الحسن و ام عبده آوردهاند، اما مشهورترین آنها، همان ام عبد الله است.
امام باقر (ع) مادر بزرگوار خویش را چنین توصیف كرده است:
روزى مادرم كنار دیوارى نشسته بود، ناگهان دیوار ریزش كرد و در معرض ویرانى قرار گرفت، مادرم دست بر سینه دیوار نهاد و گفت، به حق مصطفى (ص) سوگند، اجازه فرو ریختن ندارى.دیوار بر جاى ماند تا مادرم از آن جا دور شد.سپس دیوار فرو ریخت.
نام و كنیه امام محمد باقر علیه السلام
نام آن حضرت محمد است.این نامى است كه رسول خدا (ص) از دیر زمان براى وى برگزیده بود .
جابر بن عبد الله انصارى یار دیرین پیامبر (ص) افتخار دارد كه سلام رسول خدا را به امام باقر (ع) ابلاغ كرده است.از بیان او ـ كه به تفصیل خواهد آمد ـ استفاده می‌شود كه نامگذارى امام باقر (ع) به وسیله پیامبر اكرم (ص) صورت گرفته است.كنیه آن گرامى ابو جعفر است و جز این كنیهاى براى وى نقل نكردهاند.
القاب امام محمد باقر علیه السلام
براى امام باقر (ع) این القاب یاد شده است:
ـ باقر.
این لقب مشهورترین القاب آن حضرت به شمار میآید و بیشتر منابع بدان تصریح كردهاند.
در بیان فلسفه تعیین این لقب براى وى، آمده است:
شكافنده معضلات علم و گشاینده پیچیدگی هاى دانش بود وبه دلیل گستردگى معارف و اطلاعاتى كه در اختیار داشت، باقر نامیده شد.
از طرفی نتیجه سجدههاى بسیار، پیشانیش فراخ گشته بود واحكام را از متن قوانین كلى، استنباط و استخراج می كرد.
ـ شاكر
ـ هادى
ـ امین ـ شبیه، به جهت شباهت آن حضرت به رسول خدا (ص)
فرزندان امام محمد باقر علیه السلام
براى امام باقر (ع) هفت فرزند یاد كردهاند، پنج پسر و دو دختر.
ـ جعفر بن محمد الصادق (ع) .
وى مشهورترین، ارجمندترین و با فضیلت ترین فرزند امام باقر (ع) است كه از ام فروة زاده شد و نسل امامت از طریق او استمرار یافت.
ـ عبد الله بن محمد.او یگانه برادر امام صادق (ع) به شمار می آید كه هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر با آن حضرت متحد است.مورخان وى را صاحب فضل و صلاح دانستهاند و متذكر شدهاند كه فردى از بنى امیه به او سم خورانید و او را به شهادت رساند.
ـ ابراهیم بن محمد، از ام حكیم.
ـ عبید الله بن محمد، از ام حكیم.
ـ على بن محمد.
ـ زینب بنت محمد، این دو (یعنى زینب و على) از یك مادرند كه ام ولد بوده است.
ـ ام سلمه، مادر وى را نیز ام ولد دانسته اند.
برخى از منابع، تنها شش فرزند براى امام باقر (ع) نام برده اند و بر این باورند كه امام باقر فرزندى به نام عبید الله نداشته است.
گروهى دیگر گفته اند: امام باقر (ع) دو دختر نداشته است، بلكه زینب و ام سلمه در حقیقت دو نام براى یك دختر است.
شهادت آن حضرت
سرانجام در هفتم ذيحجه سال ۱۱۴ هجری در سن ۵۷ سالگی در مدينه با توطئه هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست . پيکر مقدسش را در قبرستان بقيع – کنار پدر بزرگوارش – به خاک سپردند.